Chủ đề " Nhớ về Trường Xưa "

Ve Kêu Phượng Nở Trong Thi Ca (Phần 2)

                       
Năm tháng cứ mãi miết trôi qua, âm thầm, lặng lẽ như dòng nước êm trôi, như những chiếc lá rụng bay nhẹ nhàng xuống đất rồi phai tàn với lớp bụi thời gian. Sau mùa hè ly biệt, bạn bè thân thiết cũng theo dòng đời xuôi ngược, có kẻ từ giã trường lớp ra đi mãi không bao giờ trở lại, có người trở lại xao xuyến bồi hồi, không biết có còn gặp lại người xưa lớp cũ, hay xa cách rồi, để tự ray rứt, luyến tiếc , dằn vặt… vì "lỗi tại anh" để rồi ray rứt tạ tình trong nỗi nhớ khôn nguôi :

Tạ ơn phượng của mùa hè 
Tạ ơn ve của mùa xe theo người 
Khúc buồn vui thức dậy chơi 
Dẫu tình như phượng qua rồi có nghe 
Nhiều khi anh làm con ve 
Gọi em con bé phượng mùa hè ơi 
Em nhỏ - em con ông Trời! 
Anh rũ xuống đất - tội người tóc xanh 
Cũng may còn đó em - anh… 
Lỗi Tại Anh (Nguyễn Nam An)

Có lẽ tình yêu đầu đời của tuổi học trò, rất chân tình, tha thiết và luôn được trân quí, đó là hoài vọng khát khao mãnh liệt nhất, đã đem lại những tình cảm lâng lâng khó hiểu, khó nói bộc phát từ trái tim yêu mẫn cảm… nhưng không may hai kẻ phải cách xa, để rồi một mai kia bước chân về thăm lại ngôi trường cũ, những hình ảnh dịu dàng của quá khứ dấu yêu như chập chờn nhảy múa trong tâm tư kẻ trở về : 

Thuở ấy ve kêu gợi mối sầu
Hè ơi hè về xa cách nhau
Từ giã những phút êm đềm dưới mái trường
Lòng nao nao lúc bước xa trường xưa
Ôi trường xưa, ôi lòng tôi vấn vương muôn đời
Bao ngày vui chưa mờ xoá trong tâm hồn
Tay cầm tay nhưng lòng chưa dứt hết ưu phiền 
Đôi lòng bân khuân rời trường xưa bao lưu luyến
Chiều nay bơ vơ bên mái trường
Về đây tìm lại phút mến thương
Trường vắng bóng dáng bao người mơ đâu rồi
Mộng hoa niên chôn chặt mộng lòng tôi
(Phạm Mạnh Cương)

Màu đỏ của phượng là hình tượng tươi thắm, tô điểm cho tư duy và cảm xúc của người thơ, rồi một mai kia trên đường đời lặng lẽ, trong một phút giây nào đó, giữa không gian trống trải bơ vơ, bỗng hồi ức của “tuổi dại học trò” rưng rưng gọi về, bất chợt, xao xuyến lạ lùng …

Sinh Nhật em nắng vàng rơi trước ngõ
Trời vào thu giọt nắng vẫn lung linh
Như những ngọn nến đêm nay em thắp
Để gặp chính mình sóng nước lênh đênh

Sinh Nhật em phượng hồng không còn đỏ
Cho em vui với tuổi dại học trò
Những hẹn hò bâng khuâng giờ xa khuất
Âm thầm trôi theo năm tháng nhạt nhòa
Sinh Nhật Em (Kim Thành)

Sắc phượng lung linh trong tâm khảm của người thơ, có thể là màu tím, bâng khuâng, mơ màng , thơ dại, e ấp ..Hình ảnh phượng tím đem lại xôn xao nỗi nhớ, mông lung mòn mỏi, trong niềm vui bay cao, giữa nỗi buồn lắng đọng, khó diễn tả . Rồi vô tình phượng trở thành bạn tri âm của người thơ, thôi thúc trái tim thơ bộc trực tự hỏi : “Phượng ơi xin hỏi câu này ,trong từng sợi tóc ai buồn riêng mang ..(Kim Thành)"

Bên kia đường có cây phượng tím
Nhìn sang nhà cười nụ lẳng lơ
Hỏi ta sao cứ thẫn thờ
Cuộc đời đâu phải giấc mơ tuyệt vời

Phượng không sầu tóc màu xanh biếc
Mùa thu về chẳng chút tàn phai
Gọi nắng trên đôi cánh tay
Ngóng heo may lại thả trôi tình hồng
Ngàn Thương Cách Trở (Kim Thành)

Mùa hè với tiếng ve kêu da diết não nùng, cũng đã gợi lại những hình ảnh không nhất thiết là sân trường mà là cảnh tiễn Chị đi lấy chồng. Trong một bài thơ của Nguyễn Bính tiễn người Chị đi lấy chồng "Năm mười bẩy tuổi chị đi lấy chồng. Người ta: pháo đỏ rượu hồng .Mà trên hồn chị: một vòng hoa tang .." nghe thật là thê lương não nuôt.. người thơ đã mượn hình ảnh "xác con ve" vào một đêm hè để diễn tả cái nỗi niềm chia ly nầy : 

Nhưng em ơi một đêm hè, 
Hoa soan nở, xác con ve hoàn hồn. 
Dừng chân bên bến sông buồn, 
Nhà nghệ sĩ tưởng đò còn chuyến sang . 
Đoái thương, duyên chị lỡ làng. 
Đoái thương phận chị dở dang những ngàỵ… 
Lỡ Bước Sang Ngang (Nguyễn Bính)

Dù đã từ giả tuổi thư sinh học trò, khoác lên người chiếc áo lính theo tiếng gọi quê hương, những lúc trầm mình vào dòng sông trí tưởng của tuổi ấu thơ, thì hình ảnh đêm đêm hiện về vẫn là trường xưa lớp cũ, những cơn sóng nhớ bập bềnh làm chao động những miền phẳng lặng của tâm hồn : 

Xót hay thương những chuyến về tâm tưởng? 
Thực hay mơ, vi vút gió thùy đương? 
Mỗi đêm về là mỗi lần nhung nhớ, 
Như ngày xưa hoa phượng đỏ sân trường.
Hành Trình Thủy Quân Lục Chiến (Phạm Văn Bình), 

Anh ở miền cao mùa hè nắng lửa 
Lớp học trường đời lắm nỗi buồn vui . 
Có những bình minh vác cuốc lên đồi 
Nhìn đất đỏ nhớ thương màu phượng thắm 
Em giữ mãi hồn anh năm mười tám 
Nên xưa sau còn đỏ những bâng khuâng 
Lá thư tình đã có kẻ trao em 
Giờ anh viết lại ngại ngùng không gởi .
Những Chuyến Đi Về Miền Đất Thân Yêu (Nguyên Đỗ)

Bây giờ trời mây vào Hạ 
Mẹ em bận đi lễ chùa 
Em cầu nguyện cho chiến sĩ … 
Chiến trường sớm nắng chiều mưa 

Tháng năm theo vì sao biếc 
Hoa phượng nở quanh sân trường 
Ngày xưa những tờ nhung nhớ 
Bây giờ phong thư gói quà 

Tháng Sáu anh vẫn miệt mài 
Hành quân chưa về thăm em 
Ðừng khóc ve sầu mùa Hạ 
Ta thì xa vẫn chưa quên 
Lá thơ tình không gởi (Đoàn Thạch Hãn)

 Màu đỏ rói lạ lẫm của loài hoa phượng nổi bật giữa vòm lá xanh biêng biếc, đã làm cho tâm tư bồn chồn xao xuyến bất chợt, cho trời mây cũng thay đổi đột ngột, mưa nhè nhẹ, nắng hanh hanh bất thường. .. 

Tôi đi thơ thẩn dưới nắng hè, 
Bỗng dưng nghe nhớ Phượng sắt se, 
Ngày ấy một khung trời kỷ niệm, 
Quê hương buồn rộn rã tiếng ve. 

Tôi nhớ khi xưa ở quê nhà, 
Cách trường tôi học chẳng bao xa, 
Có cây Phượng vỹ còn xanh lá, 
Một buổi hè về chớm nở hoa. 

Thằng tôi ngày hai buổi đi về, 
Hay dừng chân ngắm Phượng si mê, 
Để có nhiều đêm tôi mơ thấy, 
Phượng cười xao xuyến cả giấc mê. 
Phượng (Hoài Châu)

Cứ như thế mà kỷ niệm không gọi vẫn lê chân bước về :

Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay 
Tiếng ve trong veo xé đôi bờ nước 
Con ve tiên tri vô tâm báo thức 
Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu 

Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bấy nhiêu 
Khúc hát đầu tiên xin hát về trường cũ 
Một lớp học buâng khuâng màu xanh rủ 
Sân trường đêm - rụng xuống trái bàng đêm 

Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em 
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ 
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế 
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi 
Chiếc Lá Đầu Tiên (Hoàng Nhuận Cầm)
 
Dù đi xa ngàn trùng, dù bây giờ tóc đã điểm bạc pha sương, những những kỷ niệm thân yêu về thành phố cũ, ngôi trường cũ cứ vẫn như đốm lửa nồng ấm bập bùng chẳng bao giờ dắt tắt nỗi trong lòng kẻ ra đi đã lâu rồi …vẫn luôn luôn "mơ được làm thân chim én, bay trở về khi đất nước sang xuân .."

Đà Nẵng trong những ngày đi học
Tà áo trắng học trò là cả một bài thơ
Đường Duy Tân, Phan Chu Trinh . . . hay Nguyễn Hoàng xưa
Còn vang vọng tiếng ai cười trong gió

Đà Nẵng còn nhiệt tình như lòng phượng đỏ
Đã kiên cường trong khói nổ đạn bay
Chịu đựng hôm qua, xây dựng hôm nay
Lòng chung thủy đã mang tên thành phố

Đà Nẵng đó, sau những ngày rực lửa
Người mến yêu người càng mến yêu thêm
Tay trong tay trong giòng sống êm đềm
Có Đà Nẵng trong lòng hai miền Nam Bắc

Chắc mình sẽ lặng đi trong nỗi niềm bắt gặp
Đà Nẵng đây rồi vẫn son sắt như xưa
Vẫn chan hoà màu nắng đẹp ngày thơ
Khung trời đó ngàn năm còn xanh mãi
Khung Trời Đó Ngàn Năm Còn Xanh Mãi (Phạm Vũ Thịnh)

Hoa phượng là tặng phẩm dấu yêu của riêng mùa Hạ với nắng ấm, cỏ xanh, chim hót, ve kêu tha thiết nồng nàn . Sắc phượng khi nở màu đỏ thắm, đó là màu của mong ước chứa chan, của hy vọng tràn trề, giữa trời xanh gió mát, và khi tàn cũng là biểu tượng của chia lìa, thẫn thờ xót xa ..

À ơi hoa phượng cháy trời 
Khóc chi mà đỏ mắt người chia tay ? 
Ngủ đi ve, nát thân gầy 
Khóc chi mà suốt tháng ngày chẳng ngơi ! 
Em về mặc cánh hoa rơi 
Áo em tím suốt một trời bằng lăng 
Ngủ đi, ơi hỡi tháng năm 
Vầng trăng giữa tháng ngủ nằm trong mây 
Con cò ngủ giữa vòm cây 
Tôi ru em nỗi nhớ đầy con tim 
Ru Hạ (Bình Nguyên Trang)

Em là hoa phượng 
Sao em chỉ nở 
Một lần năm xưa ? 
Cánh hồng tuổi thơ 
Nhuộm anh nỗi nhớ 
Sắc hè chói chang... 

Hoa phượng vẫn nở 
Mỗi bận hè sang 
Mùa sau mùa trước 
Sắc hè chói chang... 

Nhưng người đâu thấy ? 
Sắc hoa đang cháy 
Trên bầu trời xanh ! 
Phượng: Tên em chói chang (Hoàng Thụy)

Sắc phượng đãđiểm tô màu mực trên những trang thơ tình ghi vội những xúc cảm chân tình của những ngày tháng trôi qua :

Đánh rơi giọt mực tím 
Tuổi thơ ngày hôm qua 
Khoảng không gian chết lịm 
Thời áo trắng mặn mà 

Đánh rơi giọt mực tím 
Thấy quãng đời thiết tha 
Thiếu sắc hoa phượng vỹ 
Bút mực cũng nhạt nhòa 
Đánh Rơi ... Giọt Mực Tím (Dã Quỳ)

Hoặc hoa phượng cũng là biểu tượng của xót xa đau đớn dâng tràn, của não nùng chua chát khôn nguôi, của nghẹn ngào nấc nghẹn không ngừng, của ưu tư buồn bã chất ngất :

Trên đường vắng ngập tràn hoa phượng đỏ 
Em bùi ngùi không nở bước, anh ơi ! 
Những cánh hoa hiu hắt rụng bên trời 
Chép trong gió mấy lời hoa vĩnh biệt ! 

Xác hoa rụng phải chăng hồn hoa chết ? 
Sắc hoa tàn tan tác một đời hoa 
Bao mảnh tim rĩ máu, lệ chan hòa, 
Là những vết thương lòng đang nức nở. 

Gió tàn nhẫn trút hoa như thác đổ 
Trên tóc em, ngập xuống cả làn môi 
Một giấc mơ rời rã lững lờ trôi, 
Em muốn vớt ôm về chôn nếp áo. 

Kẻo gió bụi mịt mù trong nắng ảo 
Dập vùi hoa, ảo não mảnh hương trinh 
Khách qua đường vội vã, quá vô tình 
Giẫm lên cả hồn hoa trên xác máu !... 
Hoa Phượng (Nguyễn Vỹ)

Hoa phượng và mùa hạ như đôi chim liền cánh … Phượng hoa có muôn ngàn cảm xúc, suy tư, buồn vui lẫn lộn, hân hoan chào đón, hoặc âm thầm lặng lẽ, trong ánh mắt ngập ngừng, e thẹn, trong ngăn cặp đầy ắp kỷ niệm … “chút tình hát thành lời ve kêu”, chút nhớ nhung là chùm phượng thắm nhờ mùa hạ trao duyên … nhưng tất cả chỉ còn trong ký ức với nỗi nhớ xa vời vợi :

Lặng lẽ chiều nay 
Lặng lẽ mùa hè 
Sân trường vắng 
Và lòng tôi cũng vắng 
Muốn tặng em 
Một chùm phượng thắm 
Tôi nhờ mùa hè 
Bẻ hộ tôi 

Bẻ hộ tôi 
Một nỗi nhớ xa vời 
Cắm xuống đất 
Để mọc lên trái đắng 
Chút tình tôi thầm lặng 
Hát thành lời ve kêu 

Gửi mùa hè 
Giữ hộ chút tình yêu 
Khi chia xa 
Vẫn nhớ ngày gặp lại 
Lúc ấy 
Em có là cô gái 
Đốt tôi bằng ngọn lửa 
Của riêng em? 
Thơ Từ Mắt Biếc (Nguyễn Nhật Ánh)

Cũng may mắn sau mùa hạ chia ly, còn có những chàng trai, thiếu nữ được diễm phúc gặp lại nhau trong mùa tựu trường mới :

Rồi nắng hạ vàng chợt phai mau 
Những con diều giấy bỏ trời cao 
Những chàng nhạc sĩ ve sầu chết 
Bặt tiếng vĩ ca mà thương nhớ nhau 

Rồi bãi biển chiều cũng vắng hoe 
Vì em đã hết một mùa hè 
Những chùm hoa phượng lao mình xuống 
Cho gió đầu thu đưa tiễn đi 

Rồi cũng trường xưa em lại về 
Rộn ràng áo trắng gió vân vê 
Chín mươi ngày ngủ yên phòng vắng 
Bàn ghế chào em giữa tỉnh mê. 

Rồi tôi cũng chợt gặp lòng vui 
Chợt nghe phường phố mới tinh khôi 
Bởi ngàn áo trắng bay tinh khiết 
Và rắc hương lành thơm khắp nơi. 
Ngày Em Tựu Trường (Đinh Trầm Ca)

Huy Cận năm 19 tuổi lúc học Tú Tài ở trường Quốc Học Huế đã làm bài thơ "Tựu Trường" ghi lại hồi ức tuổi 15 của ông… "Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường . Rương nhỏ nhỏ với linh hồn bằng ngọc." trong ngày tựu trường ... "Tôi rất tha thiết với đời sống học sinh nội trú của Trường Quốc Học. Ngày khai trường, không khí chung náo nức và mới mẻ. Tủ đựng quần áo, sách vở của học sinh được đánh vecni lại. Trường được sơn cửa, quét vôi, toả hương dễ chịu. Sân trường rất rộng, những bụi tre ngà, những cây phượng vĩ rung rinh như chào đón chúng tôi. Tôi nhớ đến tình bạn của chúng tôi trong trường. Một tình bạn rất lý tưởng, thơ mộng. Tình bạn học, tình văn chương, tình đời... chắp cánh cho những ước mơ. Tựu trường nói đến tình bạn học, tuổi thơ non dại, mở ra một cuộc đời lý tưởng trong nhịp điệu thơ như bước chân của người học trò..."

Giờ náo nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương
Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường
Rương nhỏ nhỏ với linh hồn bằng ngọc.

Sắp hạnh phúc như chương trình lớp học
Buổi chiều đầu, họ tìm bạn kết duyên
Trong sân trường hướng dạo giữa Đào viên
Quần áo trắng đẹp như lòng mới mẻ.

Chân non dại ngập ngừng từng bước nhẹ
Tim run run trăm tình cảm rụt rè
Tuổi mười lăm gấp sách lại, đứng nghe
Lòng mới mở giữa tay đời ấm áp.

Tựu trường đó, lòng tôi vừa bắt gặp
Nỗi xôn xao thầm lặng ở trong rương
Của chàng trai mười lăm tuổi vào trường
Mắt tin cậy và tóc vừa dưỡng rẽ

Người bạn nhỏ! Cho lòng tôi theo ghé
Không nỗi gì có thể vuốt ve hơn
Đêm tựu trường mùi cửa sổ mới sơn
Tủ mới đánh và lòng trai thơm ngát
Tựu Trường (Huy Cận)

Tiếng ve kêu dai dẳng thật não nuột, làm chùng lòng " Con ve sầu kêu ve-ve …Suốt mùa hè “ trong bài thơ La Cigale et la fourmi của La Fontaine (Nguyễn Văn Vĩnh dịch) chắc ai mà chẳng biết . Tiếng ve tạo nên một khúc nhạc trầm buồn, như một chuỗi liên tưởng gợi nhớ :

Cánh phượng hồng cháy mãi những ước mơ.
Anh đi qua rồi với những câu thơ
Trong ngăn bàn một lời yêu thầm lặng
Tiếng ve sầu kêu râm ran trong nắng
Lại gợi về một thuở yêu thương….
Cho tháng tư (Nguyễn Hoài Vũ)

Em góp nhặt những kỷ niệm không tên.
Ngày mai xa xin hãy nhớ đừng quên
Hoa phượng cháy sân trường im nhức nhối
Ve oà khóc như biết mình có lỗi
Đem hạ đến làm gì
cho mỗi đứa rưng rưng.
Chia tay nhau dòng lưu bút ngập ngừng
Nhớ thương (Trần Thị Thanh Hiên)

 
Đọc tiếp  "Phần 3" : Ve Kêu Phượng Nở Trong Thi Ca

 Chủ đề " Nhớ về Trường Xưa "