Sưu Khảo : Đôi Mắt trong Thi Ca (đoạn 4)
Người tình có thể nhìn vào đôi mắt buồn vời vợi ..khắc sâu vào tâm khảm, nhớ mãi, dù ngày hay đêm, đang mê hay tỉnh, và ánh mắt đó vẫn hoài nhấp nháy như những vì sao trên trời cao, lắng sâu vào tâm hồn, cô đơn, thầm lặng và tình yêu ngàn đời mãi không quên. Đôi mắt lung linh tỏa sáng, một thứ ánh sáng dịu dàng quyến rũ vô cùng, ánh mắt đó đã được ví như những vì sao lấp lánh trên màn trời đêm .. vẫn phản chiếu trong tâm hồn người thơ dù ở bất cứ phương trời nào xa lắc xa lơ:
Anh nằm trên võng đồi cao
Mắt em là đó : vì sao trên trời
Đong đưa chiếc võng mình tôi
Trời ơi có biết là tôi nhớ nàng ..
Đỉnh Nhớ (VNL – Hiệp Đức 1975)
Sao rơi ánh mắt anh xem,
Cầu trời sao sáng bên rèm bờ mi,
Trăng sao đáy mắt xuân thì,
Trong bờ mắt ấy anh mi sao trời...
Sao rơi trong mắt em (Việt Hải)
Đừng nói với nhau bằng đôi mắt
của ánh đèn màu nhấp nháy
Như những nỗi buồn đen vô vọng
Anh vẫn nhớ mắt em
là ánh sao mùa Đông
Những ngọn lửa nhỏ
thắp trong anh ánh sáng dịu dàng
Mắt Đêm (Hồ Ngạc Ngữ)
Khoảnh khắc thời gian nghỉ cánh bay
Không gian thu hẹp dưới đôi mày
Ta nghe cả một bầu trăng sáng
Rót cả vào đôi mắt đắm say
Men trăng riêng mắt ai đầy
Buồn cho những kẻ đêm này thề hoa
Lại cười cho lứa đôi ta
Chiếm vầng trăng để... vẫn là đêm xuống
Mộng Vẫy Đầy (Vũ Hoàng Chương)
Đôi mắt còn được các thi nhân ví với Sao Hôm và Sao Mai, tên gọi thông thường của Sao Kim. Sao Kim là hành tinh trong hệ mặt trời, đứng hàng thứ hai kể từ Sao Thủy ra, có màu sáng xanh . Sao Kim rất dễ nhìn thấy vào bầu trời đêm, có lúc ở phía Tây sau khi mặt trời lặn một lúc rồi biến mất (gọi là sao Hôm), có lúc ở phía Đông trước khi mặt trời mọc (gọi là sao Mai). Với ánh sáng rực rỡ giữa ban đêm, các nhà thiên văn phương Tây đã đặt cho Sao Kim cái tên "ngôi sao của thần Vệ Nữ" tức là nữ thần sắc đẹp . Nhiều thi nhân đã ví đôi mắt của người tình với những vì sao nầy. Phải chăng những giây phút hiện hữu của Sao Kim là lúc mà thi nhân bắt được cái đẹp của thiên thu vô tận trong ánh mắt giai nhân
:Sao Hôm như mắt em ngày ấy
Rớm lệ nhìn tôi bước xuống tầu
Đêm Sao Sáng (Nguyễn Bính)
Đợi ai trăng rõi hoa buồn
Vắng em từ thủa theo buồm gió xuôi
Chiều chiều mở cổng mây trôi
Chênh vênh núi biếc mắt ngời sao Hôm
Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng (Phạm Thiên Thư)
Tôi muốn ví mắt em như một vì sao
Chưa có ở trên đời
Một vì sao: ngủ muộn hơn sao Hôm
Dậy sớm hơn sao Mai
Mà lòng tôi vẫn nhìn
Chưa bao giờ chớp mắt
Như em vẫn nhìn
Nụ cười của em
Trong mắt tôi...
Tự Do (Nguyên Sa)
Thơ tình chất ngất chơi vơi
Tiếng em khúc khích trêu cười cợt ai
Hãy là ánh mắt sao mai
Cho tôi phờ phạc đêm dài nhớ nhung
Hãy là (VNL)
Sáng nay anh thấy hai sao Mai
Một trong mắt bé một trên trời
Tim vui anh thốt lên thành tiếng
Chợt thấy tình cười trong miệng ai
Lá Tương Tư (Mường Mán)
Mắt là biểu tượng của những gì lung linh tỏa sáng, vĩnh hằng và cao rộng như ánh trăng soi vằng vặc, như trời sao lấp lánh giữa màn đêm huyền ảo ... nhưng biểu tượng thật gần gũi thân tình có phải "mắt em là ngọn nến" trong tháp ngà chiêm bao, nồng nàn và ấm áp, chập chờn và rạo rực, một ánh mắt của nỗi buồn cao sang, lãng mạn nhẹ nhàng:
Có lần em đã đến
Giữa cung trời mưa sa
Mắt em là ngọn nến
Lung linh nở ngàn hoa
Thuyền tình em đậu bến
(Đinh Nguyên)
Mắt là sông , là biển , là nước … dưới những đêm vàng thao thức tình tự, trên bãi mộng trăng sao, ngọt ngào trầm lặng và tha thiết làm sao …nhưng cũng đã tạo nên những cơn sóng tình chao động vỗ mãi cho đời nhau nhung nhớ :
Lạ gì con mắt người dưng
Sao xao xuyến sóng giữa lòng trời xanh
Long Hải (Hồ Ngạc Ngữ)
Thi sĩ Đinh Hùng trên "Đường Vào Tình Sử" đã hình tạo một vùng thẩm mỹ của ngôn ngữ và cảm xúc mà trong đó đôi mắt gợi cảm đã có một sức ám ảnh mãnh liệt, làm thơ trở nên phong phú giàu biểu tưởng, chứa đựng nhiều hình ảnh, lung linh muôn màu sắc :
Và dĩ vãng ngủ trong hồ cẩm thạch
Của đôi mắt sáng màu trăng mặc khách,
Thời gian qua trên một nét mi dài .
Núi mùa thu buồn gợn sóng đôi vai,
Dòng sông lạ trôi sâu vào tâm sự .
.....
Ôi cặp mắt sáng trăng xưa hò hẹn,
Có nghìn năm quá khứ tiễn nhau đi .
Anh vịn tay số kiếp dẫn em về,
Nhìn lửa cháy những lâu đài mặt biển.
Đường Vào Tình Sử (Đinh Hùng)
Có thể nói mỗi thi nhân Việt Nam đều mang một ấn tượng đẹp về đôi mắt, và không nhiều thì ít những vườn thơ kiều diễm của họ đều điểm tô cho ánh mắt của giai nhân dù vui hay buồn với tất cả cảm xúc rung động chân tình thăm thẳm tận trái tim thơ :
Khi em vui núp vào thơ
Núp quanh núp quẩn núp vừa ngực anh
Để khi chân nhỏ về hành
Anh còn đôi mắt lộng quanh tiếng cười
(Nguyễn Nam An)
Đôi mắt em lặng buồn
Nhìn thôi mà chẳng nói
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng …
(Lưu Trọng Lư)
Đôi mắt người ngây thơ
Không hề vương vấn tội
Có chở tình ta theo
Tới cõi nào diệu vợi ?
(Nguyễn Tất Nhiên)
Ánh mắt mở ra, khép lại trong một cõi mộng, hoang vắng cô liêu, không bóng dáng, không thanh âm, nhưng nơi đó kết tinh những nét đẹp hằng cửu, đó là những nét phong vận diệu tình của những vần thơ, dòng nhạc suy tôn ánh mắt người tình . Nhưng còn có những đôi mắt linh động trong những bức tranh họa tuyệt vời ...
Họa sĩ Leonardo da Vinci đã nổi tiếng nhờ bức danh họa Mona Lisa, còn có tên là La Gioconda, mà điểm đặc trưng của bức chân dung này là nụ cười và ánh mắt. Điểm làm chúng ta phải chú ý và ngạc nhiên là mức độ thật của bức chân dung với nụ cười và đôi mắt có vẻ sống động, như người thật đang chăm chú nhìn chúng ta, và có tâm hồn suy tư . (She really seems to look at us and to have a mind of her own- Nicholas Pioch).
Khi Trường Đinh xem tranh "Mái Tóc" của HKL, đã thảng thốt vì đôi mắt đẹp của người con gái trong tranh, có đôi lời bộc bạch :
"Hình như trong ánh mắt của người con gái có những tiếng nét rất ẩn riêng, rất luyến lưu, vấn vương một nỗi niềm sâu hút, như con xoáy lòng của hoài mong, như biển sóng tâm tư của ước mơ, như vùng thi lãng của mộng, như một sự lặng nín phải đành của tiếc nuối ...
Đôi cánh ngữ tự đi cùng là góp sắc màu để tô điểm thêm một góc nhìn trên cái đẹp của tranh nhưng khó thể dệt thêu được hết ý của tranh bởi nét múa tạo hình của cọ vẽ đã là rừng ngôn ngữ vô hình cho "cảm" và "tri" vượt ngoài mọi giới hạn hữu thể "
Trường Đinh (Vài Nét Cảm Khi Xem Tranh của HKL)
Thơ, nhạc và họa đã chắp cánh bay vào khung trời hoài niệm, nồng nàn và tha thiết của đêm dài hun hút lấp lánh muôn vạn vì sao như những giọt lệ lung linh trên khóe mắt người tình, không ước hẹn mà hoà chung nhịp sống với tao nhân mặc khách ...Có rất nhiều tình khúc ngợi ca đôi mắt, tôn vinh ánh mắt biết bao mà kể xiết như :Thu Trong Mắt Em, Giọt Nước Mắt Ngà, Trong Mắt Em Là Biển Nhớ (Ngô Thụy Miên), Thu Trong Mắt em (Phạm Anh Dũng), Ngủ Đi Em (Phạm Anh Dũng, Vương Ngọc Long), Nước Mắt Rơi (Phạm Duy),Trong Đôi Mắt Em (Trần Quang Lộc), Mắt Buồn, Đôi Mắt Người Sơn Tây (Phạm Đình Chương), Mắt Đêm (Hoài An), Mắt Đẹp (Tuấn Khanh), Mắt Em Buồn, Đôi Mắt Người Xưa (Trúc Phương), Mắt Lệ Cho Người (Từ Công Phụng), Mắt Lệ Cho Người Tình (Phạm Mạnh Cương), Màu Mắt Nhung, Mùa Xuân Trong Đôi Mắt Em (Đức Huy), Mắt Biếc (Cung Tiến), Giọt Sương Trên Mí Mắt (Thanh Tùng), Đôi Mắt Nào Mở Ra , Những Con Mắt Trần Gian, Nắng Thủy Tinh (Trịnh Công Sơn), Đôi Mắt Thuyền Độc Mộc (Võ Tá Hân , Nguyễn Tuấn), Nước Mắt Paris (Mai Đức Vinh, Việt Hải), Đôi Mắt (Mai Đức Vinh, Vương Ngọc Long), Tình Yêu Mắt Nai , Mắt Huế Xưa (Quốc Dũng) , Mắt Em Vương Giọt Sầu (Đăng Khánh), Lệ Đá (Trần Trịnh- Hà Huyền Chi) ...
rất là nhiều, cơ man nào mà kể xiết .. Những dòng nhạc như những con suối róc rách trầm bổng cung bậc, sâu lắng và dạt dào, tuôn tràn lai láng, tô son điểm phấn cho nhan sắc, giữa muôn vàn khung cảnh : nhớ thương, sầu mộng, u uẩn, ngang trái, cô liêu, ray rức, bàng hoàng, trắc trở, phủ phàng v.v… Trong văn chương nhân gian Việt Nam qua ca dao va tục ngữ cũng đã diễn tả đôi mắt con người với những tính tình biểu lộ qua ánh mắt, màu mắt, hình dạng mắt v.v… mặc dầu những nhận xét qua ca dao tục ngữ về con mắt và tính tình con người chỉ có tính cách phiếm diện mà thôi, chứ không thể nào áp dụng cho mọi hoàn cảnh. Vài câu ca dao diễn tả con mắt đẹp như :
Trời sinh con mắt là gương
Người ghét ít ngó, người thương ngó hoài
Những người con mắt lá răm,
Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền
Chín thương cô ở một mình
Muời thương con mắt có tình với ai…
Dân ca Việt Nam có câu:
Khăn thương nhớ ai
Khăn chùi nước mắt
Đèn thương nhớ ai
Mà đèn không tắt
Mắt thương nhớ ai
Mắt ngủ không yên
Đêm qua anh những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề …
KẾT LUẬN : Trong ngũ quan của con người, mắt phải là giác quan trọng yếu nhất … Nếu bắt buộc phải lựa chọn một trong năm ngũ quan, thì chúng ta tin chắc rằng không ai muốn sống một cuộc đời tăm tối mù loà giữa bóng đêm vây quanh phủ kín, mặc dầu trong cuộc sống thăng trầm dâu bể, khi mở mắt ra có thể gặp "những điều trông thấy mà đau đớn lòng", nhưng con người vẫn chấp nhận "thấy được" còn hơn là "mù lòa". Khi thi sĩ Bùi Giáng đã nói : " Người hai con mắt khóc người một con", thiết tưởng rằng nếu không còn một con mắt nào cả .. thì lúc đó "người một con mắt khóc người không con" , như vậy còn một chút gì để thấy, để nhìn dù là chút ánh sáng mờ ảo, vàng vọt, leo lắt vẫn là niềm hạnh phúc của con người, còn hơn là bóng tối âm u mù mịt phủ kín vây quanh ...
Có người nói rằng "Chỉ vì yêu có mỗi đôi mắt mà đi cưới trọn cả một người đàn bà" thật là chí lý lắm thay ! Chính vì vậy mà đôi mắt đã được trau chuốt nâng niu chìu chuộng và suy tôn trong nhiều áng thơ tình diễm tuyệt, trong những dòng nhạc ru ngủ hồn người. Đôi mắt đã làm cho thi ca đầy hương vị, màu sắc, nồng nàn, và sống động muôn đời .
Hải Đà-Vương Ngọc Long
7-2003
Thơ đa ngữ
1-Les Yeux
Bleus ou noirs, tous aimés, tous beaux
Des yeux sans nombre ont vu l’aurore
Ils dorment au fond des tombeaux
Et le soleil se lève encore.
Les nuits plus douces que les jours
Ont enchanté des yeux sans nombre
Les étoiles brillent toujours
Et les yeux se sont remplis d’ombre
Oh! Qu‘ils aient perdu le regard!
Non, non, cela n’est pas possible
Ils se sont tournés quelque part
Vers ce qu‘on nomme l’ invisible
Et comme les asters penchants
Nous quittent, mais au ciel, demeurent
Les prunelles ont leurs couchants
Mais il n’est pas vrai qu‘elles meurent
Bleus ou noirs, tous aimés, tous beaux,
Ouverts à quelque immense aurore,
De l’autre côté des tombeaux,
Les yeux qu‘on ferme voient encore.
Sully Prudhomme
(1839-1907)
The Eyes
Blue or black, all endearing and beautiful,
The unnumbered eyes intercept the light at dawn.
They sleep at the bottom of tombs
As the sun keeps rising.
Nights that are milder than days,
Have enchanted the unlisted eyes.
While stars continue to sparkle in the firmament,
The eyes draw a veil of shade.
Oh! They have lost their sight!
No, no, that is not possible,
They have turned their gaze somewhere
Towards an invisible world.
And, as the planets lean on the orbit,
Leaving us to repose in Heaven,
The eye globes have their descent
However not determined to die.
Blue or black, all endearing and beautiful,
Opened to watch a glorious aurora,
On the other side of the tombs,
The eyes that are shut continue to see.
Tran Binh Nhung
Aug 05, 2002
Những Ánh Mắt
Ánh mắt huyền xanh đẹp lạ lùng
Tia nhìn ưng ửng ánh vừng đông
Sầu trong huyệt mộ nằm say ngủ
Rạng rỡ ngoài kia rực ánh hồng
Đêm dài tươi mát dịu ngày qua
Đắm đuối nhìn nhau mãi thiết tha
Lấp lánh khung trời sao sáng tỏ
Mắt nhung đen láy phủ đêm ngà
Mắt chẳng nhìn nhau phải thế không?
Không, không … đâu thể xót xa lòng
Mắt ai khao khát phương nào đó
Tận cõi vô hình mãi ngóng trông
Như những vì sao lặn giữa đêm
Biệt ly… vẫn ở với trời êm
Đôi tròng mắt khép lim dim ngủ
Nhưng chẳng bao giờ chết lặng im
Ánh mắt huyền xanh đẹp dáng hồng
Bình minh vô tận vẫn hoài mong
Nồng say giấc ngủ trong mồ tối
Mắt nhắm nhưng mà vẫn ngóng trông
Vương Ngọc Long phỏng dịch
2-Em Đẹp Như Thơ
Em đẹp như một bài thơ
Hồn nhiên như thể giấc mơ khôn cùng
Mắt nhung rải lối cõi lòng
Tóc huyền quấn quýt một vùng không gian
.Đôi Mắt Em (Sóng Việt)
(Thanh Tâm version)
Quel sera ton nom...
Tu es aussi belle qu'un poème
Aussi pure qu'un rêve perpétuel
Tes yeux veloutés reflètent ton coeur
Tes cheveux d'ébène embrassant les cieux
(Binh Nhung version)
You are as beautiful as a poem
And genuine as an unending dream
Your dark eyes reflect the light on your mind
And black hair delineates a zone in space.
(Viet Hai version)
Honey, you are just pretty as in my poem,
An innocent look comes in a sweet dream,
My hearty feels are obcessed by your velvet eyes,
Your ebony hair twines in a space of so missing.
(Thomas D. Le version)
Sweetheart, you are a lovely poem fine
With comely grace as in an endless dream,
And velvet eyes that do my heart entwine,
With jet-black hair that flies in yond air stream.
3- Đôi Mắt Thơ
Mắt em là một hồ Thơ
Lung linh trong nắng mộng mơ một mình
Mắt em là một rừng Thu
Xạt xaò nắng sớm, vi vu gió chiều
Mắt em hơn mắt nai tơ
Dịu dàng yểu điệu ngác ngơ tuyệt vời
Mắt em hơn mắt bồ câu
Sáng ngời tuyệt mỹ huyền châu nào bằng
Mắt em đã trộm hồn tôi
Một đời tôi lội trong hồ mắt em
Sóng Việt
The Eyes of Poetry
Your eyes are streams of poetry
Shining in dreams solitarỵ
Your eyes are the wood of the fall
Rustling from bright morn to breezy nightfall.
Your eyes are softer than a doés
Gentle, graceful and marvelous.
Your eyes are sweeter than a dovés
Bright, beauteous, peerless in lovẹ
They snared my life in rapturous hold
Drowning in their power my captive soul.
Translated by Thomas D. Le
4- A une dame, Acupunctrice ,
La maitresse de Stage que j'aime en silence.
Chère Madame, je vous aime, vos yeux étant si beaux !
En plein dedans, mon âme errante, voguera longtemps.
Je voudrais, tout en langueur, sur les ailes du temps
Plonger mes yeux innocents dans les vôtres si beaux.Dans le bleu vert émeraude de vos yeux limpides
Ma barque d'amour glisse sous les saules d'été.
Tant que vous laissez ouverts vos yeux verts lucides
Je nage en plein bonheur en ce beau lac perlé.Votre langoureux stagiaire en acupuncture
Xuan-Duyet
Vì Đôi Mắt Đẹp
Bạn thân, yêu bạn vì đôi mắt đẹp,
Linh hồn ta bất định sẽ lênh đênh
Lả lướt, giữa sóng mắt yêu của nàng.Ta muốn thoải mái trên cánh thời gian
Chìm sâu đôi mắt ngây thơ của ta
Trong nước hồ đẹp vô ngàn của bạn.Giữa xanh ngọc bích của đôi mắt trong
Thuyền ta mê say lượn duới liễu hè.
Bạn cứ mở đôi mắt xanh sáng suốt
Ta bơi hạnh phúc trong hồ trân châu .
Xuân Duyệt - Duyên Thương
5-Summer Poem
I will bring you flowers
every morning for your breakfast
and you will kiss me
with flowers in your mouth
and you will bring me flowers
every morning when you wake
and look at me with flowers in your eyesHeather Holden
Bài Thơ Mùa Hạ
Tặng anh một đóa hoa cười
Điểm tâm mỗi sáng anh ngồi đợi em
Anh trao em...nụ hôn êm
Miệng thơm đầy cánh hoa mềm thân thương
Anh mang hoa đến bên giường
Khi anh tỉnh mộng đêm trường nhớ em
Mắt anh đầy cánh hoa mềm
Và anh âu yếm nhìn em mỉm cười …
VNL chuyển ngữ
- Sưu Khảo : Đôi Mắt trong Thi Ca ( đoạn 1)
- Sưu Khảo : Đôi Mắt trong Thi Ca (đoạn 2)
- Sưu Khảo : Đôi Mắt trong Thi Ca (đoạn 3)
- Sưu Khảo : Đôi Mắt trong Thi Ca (đoạn 4)
- Đôi Mắt
- Mắt Mơ
- Xuân Mơ (Ca Sĩ: Bảo Yến)
- Nắng Tình
- Les yeux d'Elsa
- Les Yeux
- The first time ever I saw your face
- Saw Thee Weep
- Ngủ Đi Em
